Sivas Belediye Tarihi – Osmanlı’dan Günümüze

Sivas, tarih öncesi dönemlerden itibaren yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Bölgede yapılan arkeolojik kazılarda, Hitit, Frig, Pers, Roma ve Bizans dönemlerine ait kalıntılar bulunmuştur. İslamiyet’in yayılmasıyla birlikte de önemli bir kültür ve ticaret merkezi haline gelmiştir.

Selçuklu döneminde Sivas, önemli bir ticaret ve kültür merkezi haline gelmiştir. 12. ve 13. yüzyıllarda Selçuklu Devleti’nin başkenti olmuştur. Bu dönemde şehirde birçok cami, medrese, han, hamam ve kervansaray yapılmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Sivas, önemini korumuştur. 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman’ın fermanıyla şehirdeki vakıf ve hayır kurumlarına ayrıcalıklar tanınmıştır. 19. yüzyılda ise şehir, Türk Kurtuluş Savaşı’nın önemli merkezlerinden biri olmuştur. Milli Mücadele döneminde Sivas Kongresi burada yapılmıştır.

Cumhuriyet döneminde Sivas, önemli bir sanayi ve ticaret merkezi haline gelmiştir. Şehirde tekstil, deri, gıda, kimya ve metal sanayi gibi birçok sektörde faaliyet gösteren işletmeler kurulmuştur.

Bugün Sivas, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle turizm potansiyeli olan bir şehirdir. Kentteki tarihi yapılar ve müzeler ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. Ayrıca Sivas, Türkiye’nin önemli üniversite şehirlerinden biridir ve eğitim alanında da öne çıkmaktadır.

Osmanlı döneminde belediye hizmetleri, kadılar ve naipler gibi yetkililer tarafından yürütülürdü. Bunlar arasında, narh işleri, ölçü ve tartı denetimleri, binaların denetimi gibi işler yer alırdı. Zabıta teşkilatı ise her kazada ayrı ayrı tayin edilen ihtisap ağaları tarafından yönetilirdi.

1828 yılında İstanbul’dan gelen bir fermanla, Sivas’ta İhtisap Ağalığı kuruldu. Belediyenin diğer bir görevi olan itfaiye hizmetleri ise, 22 yıl önce, 14 Ocak 1804’te Vali Mehmet Paşa tarafından Sivas’ta ilk itfaiye teşkilatı kurularak yürütülmeye başlandı. Şehirde ayrıca, şehir kethüdası, çöplük subaşısı, böcekbaşı, mimarbaşı ve su­başı gibi görevliler de bulunuyordu.

Belediyeciliğin temellerinin Fransız ihtilali ile atıldığı belirtilmektedir. Bu dönemde Fransa’da merkezi idareye karşı yerel yönetimlerin güçlendirilmesi amacıyla belediyelerin kurulması ve yerel demokrasinin güçlendirilmesi yönünde adımlar atılmıştır. Bu gelişmelerin etkisiyle belediyecilik kavramı Avrupa’da yaygınlaşmış ve Osmanlı İmparatorluğu’na da etkisi olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu’nda belediyecilik Tanzimat dönemi sonrasında teşekkül etmeye başlamıştır. İstanbul’da 1855 yılında İhtisap Nezareti’nin yerine İstanbul Şehremaneti kurulmuştur ve bu, bugünkü anlamda kurulan ilk belediye teşkilatı olarak kabul edilmektedir. Taşrada ise 1864 yılında yayınlanan Vilayetlerin Umumi İdaresi’ne Dair Nizamname ile belediye kurulması öngörülmüştü, ancak bu gerçekleşmemiştir. Daha sonra 1867 yılında Daire-i Belediye Hizmetlerinin Vezaif-i Umumiyesi hakkında talimatname ile taşrada da belediye teşkilatları kurulmaya başlamıştır.

Kurulan belediye teşkilatları, bir başkan ve dört azadan oluşuyordu ve belediye başkanları memurlar arasından mutasarrıfça teklif edilir ve valinin onayıyla atanırdı. Meclis ise mahalli ihtiyar heyeti tarafından seçilirdi. 1877 yılında çıkan Vilayet Belediye Kanunu ile belediye meclislerinin halk tarafından seçilmesi, üye sayılarının arttırılması ve başkanın ise meclis üyeleri arasından hükümet tarafından atanması hükmü getirilmiştir. Bu sistem zaman zaman yapılan değişiklikler ile 1930 yılına kadar devam etmiştir. 2005 yılında ise 5393 Sayılı Belediye Kanunu yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Sivas Belediyesi, 1870 yılında kurulmuştur ve bu bilgi Sivas Vilâyet Salnameleri’nden öğrenilir. Salnameler, 1287 Hicri (1870 Miladi) yılında yayımlanmaya başladı ve 1325 Hicri (1907 Miladi) yılına kadar devam etti. Sivas Vilâyeti Salnamesi’nin ilk sayısı, hemen hemen Sivas Belediyesi’nin kuruluş yılına denk gelmektedir. Belediye başkanları, Sivas’a sayısız hizmetler vermiştir. Örneğin, 1929 yılında şehre su getirildi ve ilk imar çalışmaları bu yıl yapıldı. Ayrıca, 1932-1933 yıllarında su tesisatı ve şebekesi ile şehre tatlı su getirildi. 11 Mart 1934 yılında Paşabahçesi’ne (Paşa Fabrikası) elektrik santrali kuruldu ve şehre elektrik verildi. Bu hizmetler, sırasıyla Belediye Başkanları Mustafa Hayri Sığırcı ve Osman Hikmet Işık tarafından gerçekleştirildi.

Sivas’ta Mehmet Rahmi Günay, Vali Varinli ve Bekir Timurboğa gibi isimlerin belediye başkanlığı dönemlerinde birçok önemli hizmet gerçekleştirilmiştir. Altyapı, park ve meydan düzenlemeleri, bina inşaatları, toptancı halleri ve mezbaha kurulumu gibi çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca, elektrik ve su şebekelerinin yenilenmesi, otobüs terminali ve sanayi çarşısının inşası gibi önemli projeler hayata geçirilmiştir. Bu hizmetler, şehrin modernizasyonu ve ihtiyaçlarının karşılanması açısından önemlidir